Contacteer ons

Mensen

Iets voor een ander doen? De normaalste zaak van de wereld, toch?

Vrijwilligers zijn bouwstenen voor een samenleving. Peter schetst het beeld van Nieuwegein. “Deze groep moet gekoesterd worden en verdient waardering.”

Als je door Nieuwegein wandelt, kom je mensen van allerlei leeftijden en achtergronden tegen. Een smeltpot van karakters en culturen maakt deze stad zo heerlijk divers. Divers zijn ook de antwoorden op de vraag of mensen vrijwilligerswerk doen. Wanneer we een ouder stel gedag zeggen en hen de vraag stellen of zij actief zijn in de stad, is het antwoord luid: “Jazeker!

Iets doen voor een ander is de normaalste zaak van de wereld, toch?

Zij zetten zich in vanuit de kerk, iets wat ook past bij hun generatie en de achterliggende motieven om vrijwilligerswerk te gaan doen. Zo nuchter als het maar kan, waar veel Nieuwegeiners zichzelf en de stad in kunnen herkennen, sluit het paar af met de woorden: “Iets voor een ander doen is de normaalste zaak van de wereld, toch?” Die opmerking zet een mens toch aan het denken. Is dat iets wat door leeftijd komt, verbondenheid met de stad of een bepaalde organisatie of krijg je het van huis uit mee? Dezelfde vraag stellen we aan een aantal jongeren die lekker in het zonnetje zitten op de bankjes buiten Cityplaza. Waar in eerste instantie een afwachtende houding merkbaar is, zegt een van de jongeren: “Dat staat wel mooi op je cv.” Daarmee raakt hij direct de juiste snaar: jongeren en starters kiezen vaak voor vrijwilligerswerk om vaardigheden en talenten een boost te geven en zo hun cv van een extra gewicht te voorzien. Een begrijpelijk uitgangspunt voor hen die aan de start staan van hun werkende leven en daardoor zeker niet minder waardevol. Of ze daadwerkelijk vrijwilligerswerk deden op dit moment? “Nee, tenzij trainen van kids op de vereniging ook telt?” Ja, dat telt zeker! Dan blijkt ineens dat de meesten van hen wel degelijk actief zijn, maar ze noemen het gewoon geen vrijwilligerswerk. “Dat klinkt gewoon alsof ik echt wat moet ofzo, ik doe gewoon liever mijn eigen ding!” Raar is deze afsluitende opmerking niet, flexibiliteit en eigen inbreng is wat deze groep hoog in het vaandel heeft staan wanneer zij maatschappelijk aan de gang gaan. Onze wandeling eindigt op het kantoor van het VrijwilligersHuis, waar we die dag nog een gesprek hebben met iemand die zijn land door oorlog moest ontvluchten. Ondanks dat zijn vat op de Nederlandse taal nog niet is wat het moet wezen, staat hij te trappelen om mee te doen in de Nieuwegeinse samenleving. Vrijwilligerswerk is voor iedereen en van iedereen, ongeacht afkomst, achtergrond of nationaliteit. Als je je wilt inzetten, geeft Nieuwegein je de ruimte. Altijd.

De bouwstenen van Nieuwegein
“Zonder vrijwilligers valt het land om”, aldus koning Willem-Alexander en hij heeft geen ongelijk. Vrijwilligers zijn de bouwstenen van de samenleving, een sentiment dat burgemeester Frans Backhuijs ook deelt als hij de vrijwilligers van Nieuwegein eind 2020 midden in de coronacrisis een brief schrijft. Hierin spreekt hij zijn waardering en lof uit naar deze groep bijzondere mensen. Als de vrijwilligers van Nieuwegein morgen hun werkzaamheden staken, komt de gemeente tot abrupte stilstand. Er wordt dus veel waarde aan deze groep gehecht, maar hoe zijn we hier gekomen? Om op die vraag een antwoord te kunnen geven gaan we even terug in de tijd.

De vorm veranderd, het doel niet

Bij het bouwen van de uitbreidingswijken Wijkersloot en Zandveld in de jaren 50 en 60 stonden de vrijwilligers van de Katholieke Nationale Bond voor Eerste Hulp bij Ongelukken klaar om ongelukkige bouwlieden van eerste hulp te voorzien. Toen op 30 juni 1971 de gemeentevlaggen van de twee gemeenten Jutphaas en Vreeswijk voor de laatste keer wapperden, waren elders de mannen van de lokale sportverenigingen bezig de volgende training voor te bereiden. Het zal hoogstwaarschijnlijk niet verbazen als we zeggen dat vrijwilligerswerk ouder is dan Nieuwegein. Waar de vorm van vrijwilligerswerk nogal eens is veranderd, is het doel is dat niet. Vijftig jaar geleden was het voornamelijk inzet leveren bij of via een organisatie. Vandaag de dag nemen inwoners steeds vaker zelf het initiatief om iets te doen voor de stad. Thema’s als eenzaamheid, zorg voor ouderen, actief meedoen in de maatschappij en het beschermen en steunen van de mensen die minder sterk in de samenleving staan, zijn ouder dan de stad zelf. We hebben organisaties die hulpvragen van inwoners beantwoorden en volledig door Nieuwegeiners zijn opgezet en organisaties waarvan het landelijk bestuur een plekje in Nieuwegein heeft gevonden en die hun deuren openden voor inwoners die iets voor een ander wilden doen.

Een initiatief van de burgers
In 1987 kreeg Nieuwegein zijn eerste vrijwilligersvacaturebank. Dit burgerinitiatief gaf vorm aan de nieuwe kijk op ondersteuning van vrijwilligers. Met een heerlijk ouderwetse kaartenbak was deze vacaturebank dé plek waar de inwoners terecht konden wanneer zij vrijwilligerswerk wilden gaan doen. Een belangrijk punt was dat er gekeken werd naar alle sectoren en niet per definitie naar de grote sectoren als zorg en sport. Ook de kleinschalig projecten en organisaties moesten zich gesteund voelen. In 1989 kreeg dit initiatief drie uur beroepsmatige ondersteuning per week van de toenmalige welzijnsorganisatie SKWN. Binnen drie jaar werd het aantal uren naar veertien opgeschroefd. Met deze uren werd er geïnvesteerd in de promotie van vrijwilligerswerk binnen de stadsgrenzen, werden organisaties en inwoners geadviseerd en geïnformeerd en werden de belangen van deze waardevolle groep mensen behartigd. In de jaren die volgden werd er hard gewerkt om vrijwilligerswerk continu in het vizier van de inwoner te houden. De betrokkenen merkten dat er steeds meer inwoners actief aan de slag gingen.

De rol voor inwonersinitiatieven neemt toe

Een klein decennium later is het tijd voor de volgende mijlpaal, het Steunpunt Vrijwilligerswerk Nieuwegein, bij veel Nieuwegeiners bekend als SVN, ontstaat met hulp van de Rabobank. Met weemoed in het hart neemt men afscheid van de kaartenbak en vanaf 2001 is de vacaturebank een digitale aangelegenheid. Met een nieuwe huisstijl en nieuw foldermateriaal gaat men de jaren 2000 in. Op het moment dat de SVN een start maakt, kent Nieuwegein ook al het Netwerk Vrijwilligers in de Zorg (NVZ) en de Sportraad, twee partijen die de belangen binnen hun sectoren behartigen. Daarnaast had het NVZ ook actief de coördinatie van vrijwilligers binnen de zorg op zich genomen. In de volgende jaren ziet de gemeente de rol voor inwonersinitiatieven ook groter en belangrijker worden. De inzet van al deze partijen en inwoners blijkt als in 2007 een Omnibusonderzoek plaatsvindt. Vier op de tien burgers van 18 jaar of ouder zet zich in als vrijwilliger. Met een gemiddelde van 12,5 uur per maand mag de stad trots zijn op deze cijfers. Uit ditzelfde onderzoek komt ook een nieuwe missie voort: 21 procent van de mensen die geen vrijwilligerswerk doen zegt interesse te hebben om actief en maatschappelijk aan de slag te gaan. Een nieuwe uitdaging, die via welzijnsorganisatie MOvactor wederom door inwoners wordt aangegaan.

In 2018 wordt er een handtekening gezet onder een samenwerking met de gemeente door een aantal burgers na een right to challenge, een aanpak waarin een groep bewoners taken van de gemeente kan overnemen als zij denkt dit anders, beter of slimmer te kunnen. Het VrijwilligersHuis Nieuwegein is een feit. Vóór de ondertekening is er al een website en een nieuwe digitale vacaturebank gerealiseerd. Ondersteuning van vrijwillige inzet is ook opgezet en uitgevoerd door vrijwilligers. De ideale mix is die van beroepskrachten en vrijwilligers. Eén ding is duidelijk, het werkgebied verandert voortdurend en er is een hoge mate van flexibiliteit nodig om de ondersteuning mee te laten groeien met de vragen en wensen van de mensen die Nieuwegein elke dag een stukje mooier maken.


Steek de BBQ maar aan
De vrijwilligers van Nieuwegein leveren dagelijks een bijdrage aan de stad, belangeloos en met hart en ziel. Deze groep moet gekoesterd worden en verdient waardering. Veel organisaties en verenigingen ontvangen sponsoring vanuit het bedrijfsleven. Elk jaar is er de lintjesregen waarbij menig vrijwilliger geëerd wordt en veel organisaties zetten hun eigen vrijwilligers in het zonnetje. Wie herinnert het zich niet, de erkenning van Vrijwilliger van het Jaar bij de Nieuwegein Awards. Daar stonden vaak mensen die in alle bescheidenheid niet begrepen waarom ze deze eer kregen. “Ik ben niet speciaal en ik doe het niet alleen”, de uitspraak van bijna elke prijswinnaar en iets wat deze mensen nog mooier maakt. Voor er Nieuwegein Awards waren, was daar de Superpit, een vrijwilligersprijs die zijn oorsprong vindt in 1985. Buurtcentrum ’t Klokhuis ontving van de Nederlandse Heidemaatschappij een bijzondere onderscheiding voor het opzetten van bouwspeelplaats Bouwgein: de ‘Kern Waar Pit In Zit’. In plaats van deze prijs voor eigen projecten te gebruiken, werd besloten een jaarlijks terugkerende ‘Superpit’ uit te reiken. Parallel aan deze prijs organiseerde de Sportraad het jaarlijkse sportgala, waar de beste sporters een moment in de spotlights werden gezet voor hun uitzonderlijke prestaties. De verbreding van prijzencategorieën binnen het sportgala zou uiteindelijk leiden tot de eerste editie van de Nieuwegein Awards, waar ook de eerder genoemde vrijwilligerscategorie een prominent onderdeel van was. Deze uitreiking vond voor het laatst plaats in 2018. Volledig gedragen en georganiseerd door de vrijwilligers zelf, was deze jaarlijkse happening een belangrijk onderdeel van de waardering.

Omdat de waardering niet uit beeld mag verdwijnen, organiseert het VrijwilligersHuis Nieuwegein in 2019 de eerste Vrijwilligers BBQ: binnen 3 dagen zijn de 250 beschikbare plekken vergeven. Vrijwilligers uit de verschillende werkgebieden gaan bij elkaar aan tafel voor een mooie samenkomst van mensen die de stad en de mensen een warm hart toedragen. Het nuttigen van een hamburger gaat gepaard met het delen van ervaringen en het maken van nieuwe verbindingen. Helaas zorgde de uitbraak van het coronavirus ervoor dat de 2020-editie niet door kon gaan en ook de editie 2021 is op het moment van schrijven van deze bijdrage nog een vraagteken. Eén ding is echter helder, het waarderen van vrijwilligers mag nooit onderschat worden en er zal altijd een partij opstaan om deze waardering kenbaar te maken en te honoreren.

Een diepe buiging
Waar corona al roet in het eten gooide bij het voortzetten van de waardering in de vorm van een groots eetfestijn, legt het virus het leven in Nieuwegein zelf ook lam en staat de stad voor een ongekende en onbekende opgave. Toen de overheid en de verschillende instanties nog druk bezig waren met het maken van plannen en het analyseren van de situatie, kwamen de vrijwilligers in deze mooie stad overeind. Er heerste een grote angst dat het grote onbekende zou zorgen voor contactverlies, met isolement tot gevolg. Mensen die vóór corona al in een zwakkere positie zaten, zouden nog verder van de maatschappij verwijderd raken. Zorgen om de basislevensbehoeften, zoals het dagelijks beschikken over een warme maaltijd, maakten het lijstje compleet. De vrijwilligers van Nieuwegein stonden op en zijn vanaf het begin van de crisis essentieel gebleken om de stad bij elkaar te houden. De vrijwilligers in de zorg gingen van een aantal uur per maand naar bijna helemaal volgeplande weken, alles om de burgers en professionals te helpen deze gekke periode door te komen. Nieuwegeiners helpen elkaar, dat is tijdens de pandemie nog maar eens extra duidelijk geworden. In contact met de vrijwilligers en organisaties van Nieuwegein blijkt dat ze in deze periode strijdbaar, creatief en inventief zijn. Ze vinden ondanks restricties een manier om zich in te zetten en hun doelgroep niet aan haar lot over te laten. Ze zijn constant op zoek naar de positieve bijdrage die ze kunnen leveren. Dit is wat ervoor zorgt dat je als inwoner van Nieuwegein een sterk vertrouwen kunt hebben: het feit dat de vrijwilligers er voor je zijn op de goede en mooie momenten, maar ook zeker tijdens moeilijke periodes.

Een wethouder met de slappe lach

In het jaar van de vrijwilliger in 2001 moest er een vrijwilligersfeest komen voor de Nieuwegeinse vrijwilligers. Diverse vrijwilligersorganisaties, bedrijfsleven en andere betrokkenen namen plaats in het comité, waarbij toenmalig wethouder Riet van der Nat aansloot. "Hoeveel vrijwilligers kunnen we verwachten?" Dat was een vraag waar niemand direct een antwoord op kon geven. De keuze viel op het ’t Veerhuis, waar plek voor tweehonderdvijftig tot vierhonderd vrijwilligers was. Bij het aanmelden ging het al snel richting de zes, zevenhonderd aanmeldingen. "Oké, wat doe we nu? Toch de wethouder maar even bellen." Bij de opmerking "Er zijn bijna duizend aanmelding voor het feest" rolde de wethouder van haar stoel van het lachen. "Wat geweldig dat zoveel vrijwilligers gebruikmaken van deze uitnodiging!" 
Uiteindelijk gingen er veertienhonderd vrijwilligers naar het NBC voor een feest om nooit te vergeten.

Dit artikel komt uit het boek Nieuwegein 50 jaar: gepland, gelaagd, geslaagd. Hier lees je er meer over.

Uitgegeven door de Historische Kring Nieuwegein.

Veel gelezen

Advertentie
Verbinden