Nieuwegein bestaat 50 jaar, we schelen vijf jaar. Toen Nieuwegein op de helft was, kwam ik er wonen. Ik werkte, ik schreef het al, in de thuiszorg. Mijn werkgebied lag in Vreeswijk, en tot mijn clientèle behoorde schippersvrouw V. Het liefst had ze dat ik elke week de ramen lapte. De angst dat haar rijtjeshuis op een schip zou klappen omdat een smerige ruit het zicht belemmerde, zat erin geramd.
Volgens de regels van de thuiszorg mocht ik een keer per zes weken de ramen doen, maar we waren in het geheim tot een compromis gekomen. Eens in de twee weken klom ik op een ladder om met zeem en spons het gevoel van veiligheid te borgen, zolang zij het stof op de plinten voor lief nam. Stilzitten kon ze niet. Soms zog ik haar rennen door de Dorpsstraat, haar rollator een duwschuit.
Ook mevrouw E was geboren en getogen op een zandaak. Haar wervelende geest bood geen ruimte voor dwarrelende stofjes. “Ik hád kunnen leren, ik had het schip kunnen bestieren. Ik kon beter onderhandelen over de lading dan mijn man. Maar ik was maar een meisje, goed voor het aanrecht”. Haar gefnuikte ambities resulteerden in depressies die haar tot op hoge leeftijd teisterden.
Ook bij de vraag waarom Jutfaas en Veeswijk zich zo lastig tot een harmonieuze eenheid lieten smeden, denk ik aan deze dames. Voor schippers zit de broodwinning ‘m in het reizen. Hoe anders was dat voor de Jutfase boeren. Die voorzagen in hun levensonderhoud door thuis te blijven, op de boerderij, bij gewassen en vee. De lijm waarmee men deze spiegelbeelden aan elkaar plakte bestond uit ladingen beton. Hoge flats die als een verticale Berlijnse muur de kern van de nieuw ontstane stad Nieuwegein vormden.
Een sloophamer helpt niet, oog voor talent wél
Vijftig jaar later kunnen we concluderen dat er een nieuwe tweedeling is ontstaan: De patstelling boeren en beurtschippers is opgeheven dankzij de toestroom van arbeiders, forenzen en migranten. De kansenongelijkheid is groter dan ooit, en niet meer uitsluitend gebaseerd op geslacht maar ook of je wiegje in Vreeswijk en Jutfaas, of in Fokkesteeg of op het Nijpels staat. Een sloophamer helpt niet om die muren te slechten, maar oog voor talent, het aanreiken van vaardigheden en het stimuleren van ambitie wel. Zodat elk gewas kan groeien, zodat elk schip zijn koers kan varen. Moralistisch, maar een waarheid in beton gegoten.
Gina van den Berg is programmamaker bij De tweede verdieping. In haar column Volgens Gina geeft ze haar eigen blik op Nieuwegein.